Wednesday, August 15, 2007

Loco

Kagabii sa Reporter's Notebook (GMA TV-7), gituki ang kinatibuk-ang kahimtang sa atong mga kaigsuonan nga nalisu-an sa maayong pangisip. Mura gikumot ang akong kasing-kasing samtang nagtan-aw ko sa mga "video footage" diin gilarawan ang kalisod sa ilang kahimtang. Walay igong pasilidad alang kanila ug ang "treatment" kanila maoy labing makapanlimbawt sa balahibo. Tiaw mo uban kanila, gigapos (wala sa mental facility) sa ilang kapamilya, gipriso sama sa hayop. Wala nako gimahay ang ilang kapamilya, ang akong gitan-aw mao ang kakulangon sa igong pasilidad alang sa mga nalisu-an sa maayong pangisip.

Ubay-ubay diay ang mga nalisu-an sa maayong pangisip sa atong nasod. Kasagaran nga hinungdan mao ang kalisod, trahedya, mga sakit nga kasinati-an, kapakyasan sa gugma, ug ang sobrang paggamit sa ginadiling druga, ug daghan pa nga mahimong hinungdan. Si Weng, akong amiga nga psychologist suheto gyod to niini.

Sa high school pa lang ko usa sa among klasmet mga babaye (gwapa) ang nalisu-an sa maayong pangisip. Nabuyagan man daw to sa tabay. Wala na ko kahibalo unsa pay sunod nga nahitabo niya, naulian ba o padayon ba siya nga nalisu-an.

Duna pod miy silingan (Sta. Cruz) ang miuli nga wala na sa saktong pangisip. Gikan siya sa Bukidnon, nanarbaho. Matod pa sa mga paryente, gidaot daw to sa nitibo. Gigaid man to siya sa doldol (usa ka klase sa kahoy). Kalooy sa Dios, naulian baya.

Naa sad usa nga nalisu-an sa maayong pangisip human manganak. Mura gyod siya ug rayna sa iyang gisul-ob kay matod pa niya siya man kuno ang rayna sa among baryo. Luoy baya. Nauli-an ra man sab. Gipatambalan man ug binisaya.

Mao kana ang kahimtang sa mga nalisu-an sa maayong pangisip. Kadaghanan, dili na intawon madala sa mga tambalanan alang kanila.

Usa sa akong amigo ang miapil sa pagpasipala sa usa ka babayeng nalisu-an sa maayong pangisip. Ila daw giligo unya gipahimuslan ang pagkababaye. Pastilan, grabe na man sab, wala sila naluoy? Wala na sa saktong pangisip, gipahungawan pa sa ilang uwag! Ang nagbuhat sa ingon, labaw pa sa nabuang. (nasuko ko.. misorok akong dugo)

Daghan na akong nadungan nga makabuang pod daw ang gugma. Loco de amor daw ang tawag niana. Kasagaran sa ma-loco de amor aktong mga gibudhian, mga gibulagan, mga giilisan, mga wala ka pahungaw sa gibating gugma.

Hala ako gibudhian na ra ba. Dili kaha ko malisu-an sa maayong pangisip? Waaaaahhh....

Ambot lang!!!!

4 comments:

weng said...

In Psychology angLOCO or BUANG kai gitawag ug Schizophrenia - it means split of mind, someone with brain disorder.


People with schizophrenia may hear voices other people don't hear or they may believe that others are reading their minds, controlling their thoughts, or plotting to harm them. These experiences are terrifying and can cause fearfulness, withdrawal, or extreme agitation.

People with schizophrenia may not make sense when they talk, may sit for hours without moving or talking much, or may seem perfectly fine until they talk about what they are really thinking. Because many people with schizophrenia have difficulty holding a job or caring for themselves, the burden on their families and society is significant as well.

JGG said...

thanks for this info..

Utah Mommy said...

Ayaw tawn kaliso imong utok dong kay wala nakoy balik-balikon diring batang buutan hehehehe.Anyway,naa sad koy ikashare anang bahin sa buang.Sa bata pako naa mi silingan tapad gyud sa among balay apuhan pod to sya sa akong bestfriend.Ingun akong nanay liquor addict daw to sya maong naluto iyang utok sa alak mao nga nabuang.Kung dili sya makainom tarong man sya ikasulti pero kung makainom na manghasi sige panday tawn ang bana kay sige kaguba ilang balay.Purya damgo namatay na raba tawn to kay niburot man iyang tiyan siguro apektado na kaayo to iyang liver or unsa ba ilawom sa iyang tiyan nga nadaot ug maayo sa alak.
Sa bohol pod sa lugar sa akong nanay naa sad mi silingan buang kuno na sya sauna pero karon maayo naman sya wala man pod na sya sugmati sa iyang kabuang.Sauna gyud kuno kay magdala ug bibliya unya hubo tanan,babae raba.sus karon ok na baya pod tawn sya kaluoy sa ginoo.Naa pod batan on sa bohol nga gibisita daw tos kalag sa apuhan pero akong panghap atong bataa sige tog ka pasmo kay kada uli ato gikan sa eskwelahan tingpaniudto kay walay nilung ag sa ilaha kay iyang mama maestra unya magbalon so iya rang papa mabilin sa balay unya kay ulyanin man.Kaluoy baya tong bataa hitsuraan raba unta.Hasta iyang papa nabuang silang duha gi priso sa ilang likod sa ilang balay luoy lagi maghubo pod kuno silang duha kadtong pagbakasyon nako kay wala man ko kakita.Ang kadtong mama baya nga maestra kay nabuang pod baya kuno to sauna naulian ra.Dili ba pod kaha na kaliwat usahay sa?Kaluoy pod nila.Taas gyud ni akong komentaryo ron kay ni share sad ko sa akong nakit an.

JGG said...

unsa kaha ang hitsra sa babaye nga maghubo tanan sa? hmmm.. i cant imagime.. hehehe..

darlene: salamat sa imong gipaambit, maingon ta nga sobrang bisyo, pasmo ug depresssion, maoy mga hinungdan nga malisu-an ug tornilyo ang usa ka tawo..

tungod sa kakulangon sa atong kahibalo sa ka-importante sa mental health ug sa mental health problems, mao nga lahi lahi ang atong impression ug treatment niini nga problema.. hinaot unta nga duna tay igong pasilidad ug health workers on mental problems para ma-tratar pag-ayo ang mga kaigsuonan ta nga nalisu-an.