Malipayong Pasko!

Pagkadaling miligid sa mga adlaw. Karong Disyembre 31, 2007, mohingkod lima ka buwan na kining Ambot lang (mga eksina sa eskina sa Mahayag). Bag-o pa gyod diay kaayo, gani sa akong kwenta, sa kataposan pa man sa Abril, 2008 kini ipanganak. Sa ato pa, ang ambot lang, wa pa intawon 'natawo'. Naa na ang amahan apan wala pa nahibaw-i kung kinsa ang nagsabak. Ayay! Hehehe.

Bitaw, buot nakong ipaabot ang akong kinasingkasing nga pasalamat sa tanang mibisita niining gamay ko'ng payag. Daghang salamat sa mga nahimuot ug naglagot, sa mga mibasa ug mikomento, ug labaw sa tanan, salamat sab ko sa mga idolo nako ug mga higala sa blogging world!

Akong ilista ang mga blogpost nga tinipigan nga maoy magpahinumdon sa atong panag-uban niining tuiga.

Pisot Sala ba diay ang dili magpatuli?
Hiyaaayyy Fastbreak: Ang bunyag ni Rodel
Putina Puti na ba ang i___k mo?
Englisera Ang babayeng Englisera
Patay kang bata ka! Kaanyag hangtod sa lubnganan

Ug sa dili pa ma-busy ang tanan sa pagpangandam alang sa umaabot nga pasko, dawata ang akong kinasing-kasing nga pagtimbaya, malipayong pasko kaninyong tanan!

Kinasingkasing ko nga gitimbaya ang akong mga buotan nga mga silingan:

altamous anchaflu anna annie apexjess ardeeboi balut4sale bisayako07 boredmate bugITs cantilangnon catholic faith defender cebu photo blog clarence cooloperator dabawenya babe daracks denz-techtronics doodleztech emoyarn eutikya fencesitter geisha girl from dipolog gladysgay gracearreza gwapito hariskwatir haystack himantayon humblesoul intsikmoods janrichard januar yap joemadel jun.anteola kingdaddyrich kriann kungseng kwan loner-at-heart lorenzo niñal louieallanic lucille75 lunsayngbinisaya mackysroom maruism max.limpag mindanaokini mommy's gibble moslemen macarambon nancy obramaestra palakangbisaya peertz petradear radyo kampana raquil rebelmind ring-my-belle ruppert simple life sites and faces soloflight by ed spellbound speller surara by kemi sweet darlene tabu-an tanom teebob texas sweetie tiborsho tinood nga botbot tramz corner travels with goyo unchained melody weng writing edge yield zang

[insertion]
Sa dili pa ko manamilit, ako sa nga i-apil ang mensahe sa atong pinangga nga pangulo sa Pilipinas, si Gloria Macapagal Arroyo.

"Nananawagan tayo sa lahat na magkapit-bisig, magdasal para sa kapayapaan at tumulong sa mahihirap. Walang mas dakilang adhikain kaysa sa mamumuhay nang payapa at ligtas sa gutom at kakulangan. Maligayang Pasko at Masaganang Bagong Taon sa lahat. Mabuhay!" -President Gloria Macapagal-Arroyo
Basaha ang kinatibuk-ang mensahe sa Inquirer.net.

Salamat, pangulong Arroyo!

Kita-kita lang ta sa 2008! MALIPAYONG PASKO kaninyong tanan!

Ambot lang!


Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader

Radyo Baktas: Nagpabiling Number 1 sa Kapupud-an

Nagtubo ko nga kanunay magpaminaw sa radyo ug nadala nako kini hangtod karon nga mas popular na kaayo ang telebisyon. Kanunay gyod ko'ng maminaw sa number 1 nga estasyon sa radyo. Matag buntag, moingon dayon tong "announcer" ("broadcaster" ang haum nga tawag kanila), "nagpaminaw kamo sa DXPR, ang nag-unang estasyon sa dakbayan" Bisan walay survey-survey, klaro man nga halos tanan naminaw sa DXPR.

Karon nga nagkadaghan na ang radyo, nagkadaghan na sab ang number 1. Wa pa ko kadungog usa ka estasyon sa radyo nga miingon nga sila ang number 2. Mao man sab sa telebisyon. Sumala pa sa ABS-CBN, sila ang number 1, kung sa GMA sab ta motan-aw, number 1 sab kuno sila. Ngilgiga gud!

Aw, didto hinoon sa amoa, ABS-CBN gyod ang number 1 kay wa may lain - bisan pa'g patas-an pag-ayo ang antennae hanap man ang GMA unya black and white ang RPN. Mao na nga dili ka mahibulong nga naay wala intawon nakahibalo nga naa diay salida nga "Mga Mata ni Angelita" ug nga karon naa na ang "La Vendetta", kay mas pamilyar man ang "Super Inggo" ug ang "Maging Sino Ka Man". Ambot lang!

Unsa man gyod si batang buotan, kapamilya ba o kapuso? Ako na lang gyod ning tubagon:

Mao ra ni ang akong masulti. Dili ko matawag nga kapuso, dili sab ko matawag nga kapamilya. Basta ako, panig sa katotohanan, panig sa bayan; walang kinikilingan, serbisyong totoo lamang! Kailangan pa bang i-memorize yan? Ay, pwede! Ambot lang oi, kay bisan unsaon katong didto pa ko sa Mindanao hangtod nga diri na ko sa Sugbo, basta disco, Wild FM man gyod ko!

Kagabii, nahimuot ko sa gibalita sa ABS-CBN bahin sa ilang alegasyon nga gimani-ubra kuno ang resulta sa gihimong survey sa Bacolod ug ang kaatbang nga GMA maoy gitumbok nga nagpaluyo niini. Oi, bug-at na nga pasangil (pasingit?) da! Natapos na man ang "TV Patrol World" mao nga akong gibalhin sa "24 Oras". Gibalita sab sa GMA ang bahin sa maong alegasyon, tubag ba sa balita sa pikas.

Hala naunsa na man ni oi! Na hala, kamong naa sa media - ABS-CBN ug GMA, sulbara na ninyo. Ayaw na mi'g apila ana. Pagsabot lang gud mo. Kay sa tinood lang walay baya'y usa ninyo nga number 1, kay ang tinuod nga number sa kapupud-an gikan kaniadto hangtod karon mao pa gihapon ang "Radyo Baktas"!

Basin mahibulong mo ha, ang radyo baktas, dili baya na kauban sa Radyo Agong, sa Bombo Radyo, sa Super Radio, Radio Fuerza ug Radyo Kampana. Labaw na nga way nay labot sa Kapamilya, Kapuso, Ka-Q, ug Kabarkada.

Ang radyo baktas mao ang mga inday ug dodong nga way hunong sa pagkalap sa tsismis, nabantayan, ug nadunggan sa bisan asang lugar, sa bisan unsang orasa. Ang mga radyo baktas dili gyod mahutdan ug balita - kanunay "lab-as" ug "nagbaga" nga opinyon. Naa gyod silay ikasulti bahin sa pagmahal sa palaliton, hangtod ang pagtab-ang sa relasyon sa mga nagkahigugmaay'ng artista. Ug siyempre pa, dili mawala ang public service! Dili ba ang radyo baktas man ang kugi kaayong mohatod ug tsismis kung naay way bana nga nabuntis?

Apan ang labaw gyod sa tanan kay mapainubsanon ang radyo baktas, dili gyod moingon nga sila ang number one!

Istorbot ra ning ako ha. Istoryang botbot!

Ambot lang!

Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader


*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), January 7 - 13, 2008 issue.

Uso na ba ang Bislis?

Ilunod ang Bisayista dayon isagol ang Englisera. Hinay-hinaya sa pag-ukay hangtod mogawas ang Bislis. Mao kana ang potahe nga uso na karon. Dali, mangaon ta sa nilutong Bislis!

Ang Bislis usa ka "portmanteau" sa pulong nga "Bisaya" ug "English". Sama ra na sa gitawag nga "Taglish" (Tagalog + English). Sa Sociolinguistics gitawag kana nga "code-switching".

Du-awon ta ra god ang kalibutan sa Bislis.

English: What is your name?
Bisaya: Unsay imong ngalan?
Bislis: What diay ang imong name?

Nia pa (mga nadunggan):

Where na diay ka nagpuyo karon?
Asa man na nga place?
Asa ka nag-school?
Dili ko ka-understand, pwede mo-call na lang ka?

Ug nia pa gyod.

Mag-internet na sab ko.
Poor man gud among family mao nga can't afford mi ana.
Love baya gyod tika.
Promise ha, dili ko nimo pasagdan.

Kasagaran nato kining madungog sa mga pampublikong sakyanan, sa mga opisina, sa simbahan, ug labi na gyod sa mga tulunghaan. Matod pa ni

Dili na gyod nato ikalimod nga daghan na gyod kaayo ang mga Bislis. Kasagaran kanila anaa sa mga dagkong tulunghaan diin uso sab kaayo ang paggamit sa pulong nga English. Matod pa ni Candido Wenceslao [blog],

Sa pagkatinuod lang, ang kusog mosultig “Bislis” (Binisaya sagol Iningles) ang mga estudyante ra baya ug mga petiburgis." Iya kining gisuwat sa iyang lindog nga, "Mamatay ang Binisaya? Pag-sure Mo Uy! [1]

Gihisgutan sab ni Sir Wenceslao ang bahin sa kabalaka sa mga Bisayista, ilabi na kadtong atua sa mga unibersidad, nga mamatay na unya ang pinulungang Bisaya kung magpadayon mga modaghan ang mga Bislis. Matod man god kuno sa usa ka Bisayista, "ang Binisaya dili kuno angay nga sagulan og Iningles kun kita mag-estorya."

Apan unsaon man ni nga buhi man ang pinulungan Bisaya ug miligid man sab kini uban sa pagdagan sa panahon. Niay usa ka pananglitan, ang pagpanguyab sa ulitawo kaniadto ug karon.

Kaniadto:

Pupu-on ko ang mga bituon sa langit aron ipurong-purong kanimo Day! Buhaton ko ang tanan tungod ug alang sa gugma ko kanimo. Inday, dawata na intawon ang akong gugma!

Karon:

Tinuod gyod ning akong feeling. I love you.

Kita kaayo ang kalainan sa. Bisan mag-survey pa ang Social Weather Station ug Pulse Asia, siguradong talagsa na lang ang manguyab nga lunlun Binisaya. Ikaw Ma'am Tikya, ganahan ka maminaw nga maguyab ko nga mag-Binisaya ug "never" gyod nga sagulan ug Inengles?

Niay indot nga mensahe si Sir Wenceslao sa mao gihapong sinulat.

Kun ang mga estudyante ug mga petiburgis maanad pagsulti og “Bislis” wa na tay mahimo ana. Kun maka-impluwensya sila sa ubang tawo unya masabwag ang ilang pamaagi sa pagsulti, aw angayan lang dawaton na nato. Kitang mga magsusulat sa Binisaya makapahaom ra man tingali ta. Ang importante nga magkasinabtanay gihapon ta bisan ang pinulongan dili na parehas sa karaang Binisaya.

Tinood, uyon ko sa iyang gisulti. Apan sa pangutana nga, mamatay na ba ang Binisaya sa pag-abot sa Bislis, usa ra ang akong tubag: DILI.

Ambot lang!

Visit also: Third Wave
Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader


*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), December 17 - 23, 2007 issue.

Mag-inengles na ba si batang buotan?

Bintaha gyod ning makamao ta'ng mag-inengles. Mao bitaw nga sa gamay pa ta sugdan na man gyod ta'g tudlo ug inengles kay daghan baya gyod ang modayeg kung makamao ta'ng mag-inengles.

Sa gamay pa kuno ko, maayo kayo ko mo-spell og "flower", F-L-O-W-E-R. Karon dili lang nako ispilingon, bukiki-on pa gyod nako ang "different parts of 'the' flower".

Bisan sa panarbaho bintaha man gyod ning haniti nga mogamit sa pinulongang inengles labi na nga mi-uso ang panarbaho sa call center.

Pero naay problema, kay matod pa sa gihimong pagtuon sa European Chamber of Commerce of the Philippines,

75 percent of the more than 400,000 Filipino students that graduate from college each year have substandard English skills.

Kung mao kana, mas daghan ang matawag nga degree holder pero watsinanggo ang ineninglisan? Hala ka Do, apil man kaha ko anang 75%?

Nakahinumdom lang ko sa usa ka gwapang babaye nga nangaplay isip English teacher. Maayo ra baya sab ang ang sugod sa inyang teaching demo, pero sa dihang nagkadugay, milubad man. Nag code-switch siya hangtod nga gi-Binisaya gyod hinoon niya ang ubang bahin sa "demo".

Hinoon lisod baya pod gyod ning English kay dili god ni nato kaugalingong pinulongan. Maglisod man sab gani ta sa atong kaugalingong pinulongan. Pero ang nakanindot lang kay bisan unsa kalisod makat-onan ra man gyod na.

Nia pa gyod, sa gihimong survey sa Business Processing Association of the Philippines, 5% ngadto sa 10% lamang sa mga applikante sa mga call center companies ang madawat tungod kay kulang ang katakos sa uban sa paggamit sa English.

Sa gipagawas nga 2007 Investment Climate Statement sa U.S. State Department miingon,

English-language proficiency, while still better than in other Southeast Asian nations, is declining in the Philippines.

Matod pa ni Peter Wallace, usa ka business consultant:

The Philippines could be a major player in information technology, in the call center industry, and even in health care services and tourism. But only if it speaks English.

Kadako diay sa problema sa?

Apan ania ang solusyon. Gipasaka ni Rep. Eduardo R. Gullas ang House Bill 305 (Proposed Act to Strengthen and Enhance the Use of English as the Medium of Instruction in Philippine Schools). Kini isip pagbanhaw sa HB 4701 nga nakapasar na unta sa ikatulong pagbasa sa Lower House, apan nakatulog sa Senado.

Ubos sa House Bill 305, himoon nga "medium of instruction" ang English sa tanan nga "academic subjects" gikan sa Grade 3 ngadto sa Grade 6, ug sa tanan nga "level" sa high school.

Pinaagi kuno niini, mapalambo ang paggamit sa English.

Kaniadtong nagserbisyo pa ko sa usa ka kolihiyo, gipasiugdahan namo ang programa nga mimando sa tanan nga anaa sa campus sa paggamit sa pinulongang inengles. Daghan baya sab ang mituman pero mao lagi sab, naa gyoy mulobad. Sa dihang gibalandra nako ang "English Speaking Zone" tungod sa opisina, maihap na lang intawon ang mosulod. Kay mahadlok sa akong dagway. Hahay!

Magbinisaya lang ko ha. Pramis, magkat-on sab ko ug English kay aron dili sab ko maulahi sa bul-ug sa kalambuan.

Ambot lang!

Visit also: Third Wave
Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader

*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), March 3 - 9, 2008 issue.

Suroy-suroy uban kang Goyo

Usa sa pinakanindot ug paborito ko nga bisitahan mao ang My Cebu Photo Blog ni Leylander. Kini tungod sa nindot nga mga hulagway bahin sa Sugbo nga iyang gi-post. Daghan sab ko nga makutlo nga mga impormasyon. Mura na ko og misuroy sab samtang magtan-aw sa iyang mga kuhang hulagway.

Naikag kaayo ko sa iyang post nga, His Name Is Goyo. Goyo? Kinsa si Goyo? Mao nga gibisita ko si Goyo (sa iyang blog). Ug mura ba'g miuban na sab ko sa suroy-suroy ni Goyo.

Kinsa gud ni si Goyo? Si Goyo usa ka Americano nga may kasing-kasing nga duol sa mga Cebuano.

Kinasingkasing ko kamong gidapit sa "pag-uban" kaniya sa iyang pagsuroy gikan sa Sacramento CA nganhi sa Cebu. Bisita sa iyang blog. Tuploka ang hulagway sa eroplano aron makasakay ka. LOL. Kung tuplokon mo ang hulagway sa eroplano, ilupad ka paingon sa blog ni Goyo.

Si Goyo nagpahinumdom kanako nga ang Pilipinas usa ka paraiso.

Suroy na ta!

Ambot lang!

Subscribe in a reader

Reklamo pa Day!

Unsa kaha kung mahanaw na ang tanang babaye? Hala, kahadlok ana. Aw, kung walay babaye, wa na gyoy sabaan. Walay magsige ug reklamo.

Daghan gyod sa mga kaliwat ni Eba ang grabe ra ka reklamador. Wa gyod tay kapaingnan. Kung walay ulan, moreklamo kay init ra kaayo. Kung magbagyo, magyawyaw kay dili mauga ang medyas ug malapok ang sandals.

Usahay makalibog (apan malingaw ra sab usahay) ikauban ang babaye. Dili masukod kung unsa gyo'y gusto. Gusto muadto sa SM pero magmug-ot kung kapoyon na ug baktas sa mall. Unsaon, mopalit lang og medyas, molakbit man ug pili ug panyo, shades, pitaka, ug blouse. Kung mopili ug bisti, panghikapon pa gyod bisan ang sidsid, ang tahi, ang butones, ug isukod hasta pila ka beses. Tulo na lang ka oras ang molabay, wa pa gyod intawo'y mapalit. Ambot ngano sab ni sila nga kung mopili ug palitonon hasta mang dugaya.

Naa baya poy reklamo ang mga babaye nga angay sab nga dunggon sa hingtungdan. Sama pananglit sa ilang reklamo sa domestic violence. Mao bitaw gihimuan na ug balaod pero reklamo gihapon kay wa kuno napatuman ang balaod. Magyawyaw sab na sila ug gender sensitivity issues. Ug labi na gyod nga magyawyaw sa DJ nga kalandrakas ang iningles, dili pa mao ang enunciation. Lahi man gyod daw ang red ug rid. Sakto baya pod siya.

Hinoon lahi-lahi ang mga babaye, pero kadaghanan ganahan ingnon nga seksi (malipay sa tago) pero pasuko-suko kay "yaga-yaga" kuno. Mao na para walay reklamo dili na lang ko mosulti nga seksi ang akong Angel, ako na lang ipaagi sa akong mga mata ang akong mensahe nga seksi siya. Usa pa lisod sab ni sungagon ang babaye kay makig-debate unya ug inengles, luoy intawon ang lalakeng buotan, "okay ug yes" ra gyod ang masulting inengles. Pait ning makiglambigit sa babayeng call center agent!

Niay reklamo sa akong Angel nga magkatawa ko. Gibati siya nga kinahanglan na "magpagawas" human mi nangaon. Aw, wa may problema kay naa may restroom (mas nindot ang restroom kay sa kasilyas?) ang SM. Reklamo na sab kay lainan daw siya sa mogamit sa public toilet (mas nindot gihapon paminawon kay sa pampublikong kasilyas?). Hala, unya madala pa ug pugong? Dili na gyod kuno.

Kining buotan ta, di ba, mosugyot gyod ta unsay maayo. Alternatives ba, dili ba Bai Ramses?

Misugyot ko nga manggawas na lang mi sa SM unya mag-taxi aron madali kay moadto mi sa labing duol ug labing hinlo nga pension house kay aron intawon mogawas na ang anagay ipagawas. Bahala mogasto aron lang gyod dili siya moreklamo. Inay pagdayeg sa ang akong maangkon sa bulawanon kung sugyot, upat ka kusnot hinoon ang nadawat, ug yawyaw na sab! Wa na lang ko moreklamo. Dautan diay 'to? Dili na gyod ko magtingog. Di man sab makatingog.

Misalop ang adlaw puno sa reklamo. Hinoon dili na kadto bag-o kay sukad pa sauna, naa na ang reklamo. Halos tanan nakong nakaila nga babaye, reklamador man. Sa amo pa lang pagkaila, mi-reklamo na siya.

Iuli ko na lang kaha kining bayhana sa naglalang kaniya?

Mingaw man sab. Hinoon nakaingon sab ko nga maayo pa ang computer kay wa pay reklamo. Malingaw baya sab ta sa computer, pero dili man makaon ang computer. Hahay, kan-on na lang nako ang reklamo oi!

Sige na lang, dili na lang ko mo-reklamo. Hinaut unta nga dili niya ni mobasa kay dakong reklamo na sab. Maayo na lang ang mga "Englisera" dili ganahan mobasa ug Binisaya (kay lisod sabton?).

Ambot lang!

Visit also: Third Wave
Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader


*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), December 10 - 16, 2007 issue.

Ang Gubat sa Bag-ong Panahon

Gitay-an na ang espada. Gidayandayan na lamang kini sa suok. Mipahuway na ang mga kabayo.

Lahi na ang armas sa bag-ong panahon. Mihuyang na ang gahum sa bala. Aduna nay mas piligroso nga bomba! Kung kaniadto mobanaw ang dugo, karon nagpasad ang taming sa mas ngilngig ug mas kulbahinam nga gubat sa bag-ong panahon.

Sa gubat sa atong panahon, ang armas mao ang IMPORMASYON ug ang taming mao ang KAALAM. Ang mas labing gamhanan mao katong naghupot sa IMPORMASYON ug may lig-ong pundasyon sa kaalam.

Panid-i ang dagan sa atong pulitika. Dili ba makabungol ang matag propaganda sa matag usa?

Kung kaniadto, ipaagi sa dwelo ug panagsangka ang pag-ilog sa gahum sa hari, karon ipaagi na gitawag nga PR war (Public Relations war). Mahimong malat-an ang usa ka personalidad pinaagi sa mass media. Apan kung tinuod kini, nganong wala man napakanaog si Presidente Arroyo taliwala sa "paglata" kaniya? Unsa ba ang iyang gihuptan nga gahum?

Ibalik nako ang pangutana, nganong nakadaug man si Antonio Trillanes pagka-senador bisan pa man nga anaa siya sa bilangguan?

Paniid sa mga tawo nga nagpalibot kanila - kay aduna silay dula nga dili nato makita.

Sa kaso ni Presidente Arroyo, anaa pa kaniya ang supporta sa mga opisyales. Dili ba nga kung anaa ka sa gahum, mahatag nimo ang pabor? Ug kung ikaw nakadawat sa pabor, dili ba suportahan mo ang naghatag sa maong pabor? Kung ikaw pulitiko, dili ka gusto nga walay proyekto. Aron dunay proyekto, supporta sa namunuan.

Ang gubat karon sa pulitika ipaagi na sa "veto", pagbabag o pag-endosar sa mga proyekto. Ug labaw sa tanan, and pagminupular sa impormasyon.

Nganong mikanaog si kanhi Presidente Estrada sa iyang pwesto? Kay lata na ang iyang reputasyon. Nganong dili mahulog si Gloria sa yang pwesto? Kay gilat-an ang mopuli unta. Sa laktod nga pagkasulti, lata ug nanimaho pa ang anaa sa palibot. Ug kung unsaon nga ang lata mahimong presko sa panan-aw sa katawhan, nagdepende kini sa resulta sa gubat sa bag-ong panahon.

Ambot lang!

Visit also: Third Wave
Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader

*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), March 31 - April 6, 2008 issue.

Kukang

Daghan gyod ang nangandoy nga mahimong magsisibya (broacaster) ug magsusulat sa pamantalaan (journalist). Sa akong pakighinabi sa mga estudyante kaniadto, mipadayag sila nga gusto nilang mahimong susama kang Noli de Castro, Loren Legarda, ug ang uban kanila gusto mahimong Korina Sanchez ug Mike Enriquez. Dili lang ko sigurado sa mi-idolo kang de Castro ug Legarda kung apil ba sa ilang plano ang pagsulod sa natad sa pulitika.

Dili ni ikatingala nga daghan ang gusto magtrabaho o moserbisyo sa mass media o sa press. Unsaon nga daghan man ang benepisyo kung naa ka media.

Una ang gitawag nga glory of the byline. Sa usa ka journalist, dako na kaayo ug kahulugan kung makita ang imong ngalan ubos sa dakong estorya sa nasod. Kung ikaw magsisibya, dako kaayo nga kahulugan nga madungog sa tigpaminaw ang imong ngalan human sa imong taho (report). Ug mas mahimayaon ang bation sa usa ka magsisibya sa telebisyon nga makita siya samtang naghatod sa labing lab-as nga panghitabo sa palibot ug sa nasod.

Ikaduha, mao ang the first to know. Kung ikaw usa ka reporter, mas dali nimo masagap ang mga panghitabo sa palibot. Matod pa sa usa nako ka amigo, kini tungod kay ang reporter, adunay gitawag nga nose for the news. Usa ra ilang ilong baya. Ang buot ipasabot nga dali nila "masingo" ang "baho" sa mga panghitabo. Mao bitaw nga dili na gyod ikatingala nga una pang makaabot ang mga reporter sa lugar sa gihitabuan kay sa mga otoridad. Maulahi gyod daw na ang pulis pero dili hinoon sa tanang panghitabo.

Ikatulo mao nga gitan-aw ang media isip fourth estate tungod sa ilang dako ug lig-ong papel diha sa paghulma sa mga opinyon ug panglantaw sa mga katawhan ngadto sa mga isyu nga may labot ang lungsod ug lungsoranon. Adunay mas lawom nga hubad ang kasaysayan ngano gitawag ang media isip fourth estate. Apan kining hubaron sa kasamtangan nga sanga sa atong pang-gobyerno. Anaa ang gitawag nga Executive, Legislative, ug Judiary nga maoy naglangkob isip sanga sa gobyerno. Walay usa nga mas molabaw sa laing sanga. Ang media wala nay labot sa set-up apan ang media gi-konsedirar nga mao ang ikaupat nga sanga tungod sa mahinungdanong papel niini.

Gawas pa gyod niini, daghan pang mga butang nga mapahimuslan sa mga anaa sa media. Anaa ang respeto sa katawhan ug otoridad. Anaa ang kagawasan. Kitang tanan gawasnon sa pagkuha ug impormasyon ug pagsulti sa kaugalingong opinyon. Anaa ang paghatag ug mga pribilihiyo ug labaw sa tanan, anaa ang pagtoo nga sila ang nagsulti sa tinood ug sila ang labing angay nga toohan.

Ubos niining dakong gahum sa media o press nahipatik ang dakong RESPONSIBILIDAD.

Ug nagsugod ang tanan sa 5 w's (What, Where, When, Who, Why). Sa atong pinulungan, nagsugod ang tanan sa KUKANG; Kinsa, Unsa, Kanus-a, Asa, ug Ngano. Sa pagtaho sa panghitabo, unahon ba ang Kinsa o ang Unsa o hatagan ba ug gibug-aton ang Ngano? Ang tubag anaa sa responsableng magsisibya ug magsusulat.

Ang responsableng magsisibya ug magsusulat dili magtan-aw lamang sa nawong sa KUKANG tungod kay sila magtuki man sa lingtungay sa mga panghitabo.

Dili pa igo ang nakahibalo kita nga adunay nahitabo nga rebilyon sa Manila. Dili pa igo nga pun-on ta ang utok sa liboan ka impormasyon,. Mas importante nga tukion ug tugkaron ang ulo ug tiil sa maong impormasyon aron mas masabtan ang tinood nga lintunganay ug dili taphaw ang mahulma nga opinyon.

Ang mass media ug ang press ang motabang paggiya nato niini.

Ambot lang!

Visit also: Third Wave
Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader


*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), December 24 - 30, 2007 issue.

Ang Press ug ang Krisis

Naay rason ang akong amiga nga masungot. Bisan asa, gihisgutan ang nahitabo sa Manila Peninsula Hotel; sa radyo, sa telebisyon, sa pamantalaan, sa mga company forums ug uban pang forums, ug labaw sa tanan sa mga blogs.

Ambot kung nasungot ba siya [akong amiga] kay wala kaayo mahisguti ang iyang gi-idolo nga si Angel Locsin o nasungot siya tungod kay bidli na paminawon ang opinyon bahin sa kagubot nga gipasiugdahan ni Trillanes.

Daghan gyod ang nakabantay nga ang gihisgutan pag-ayo mao ang press ug halos nakalimtan na ang kina-uyukan sa krisis. Mura ba'g gipakasala gyod ang mga pulis nga nagsulbad sa krisis. Unsaon man sab kay giposasan man ang ubang naa sa press, unya gidala paingon sa kampo. Ang uban sab nga naposasan, OA ra kaayo, giisa gyod nila ang ilang kamot aron gyod makita nga naposasan sila.

Sa nahitabo, adunay kakulangon ang pulis. Ug dili sab ikalimod nga dako ang kakulangon sa mga taga-media.

Responsibilidad sa press nga ipaabot sa katawhan ang tinood nga pangitabo. Katungod nila nga nakuha ang impormasyon. Apan asa ba kutob ang utlanan sa katungod ug seguridad? Angay natong hinumduman nga ang kagubot nga gipasiugdahan ni Trillanes may kalabutan na sa nasudnong siguridad. Dili lang kadto basta nga shooting - dili kadto reality show sa telebisyon!

Matod pa ni S.P. Lopez:

Freedom without responsibility will lead to anarchy but responsibility without freedom will lead to tyranny.

Ang kaakuhan sa press ug ang kagawasan sa pagpadayag kanunay mag-uban. Ang kagubot nga gipasiugdahan ni Trillanes maghatag unta ug pagtulun-an alang sa gobyerno ug sa press aron makahulma ug mga patakaran unsay buhaton sa usag-usa panahon sa krisis nga susama sa kagubot nga gipasiugdahan ni Trillanes.

Angay hinumduman nga ang ang Philippine press nagsandig sa demokratikong panggobyerno. Ug ang maong gobyerno usab nagkinahanglan sa press aron molagsik. Kung mahugno ang demokrasya, mahugno usab ang kagawasan nga gipuy-an karon sa media.

Sa susamang kagubot nga gipasiugdahan ni Trillanes, makita kung kinsa ang rebelde ug kinsa ang tinood nga nagmahal sa nasud.

Ambot lang!

Visit also: Third Wave
Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader


*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), December 31, 2007 to January 6, 2008 issue.

Unsay akong gusto?

Daghan. Gusto nakong ma-writer, ma-embalmer, ma-father, mag-travel (sa Batanes, El Nido, Bali, Phuket, Trenchtown, London, Las Vegas, Dubai, Shanghai, Tokyo). Hala, grabe! Gusto sab nako matulog, mokaon. Basta, daghan ko'g gusto.

Aw, ang pangutana diay, unsay akong gusto madawat karong pasko? Daghan sab. Gusto nako makadawat ko ug christmas card gikan kang (dili lang nako nganlan kay basin mapugos siya paghatag), gusto sab nako makadawat ug kiss gikan kang (dili lang gihapon nako nganlan). Ambisyoso gyod kaayo ko. Usahay magdamgo og mga butang nga imposible apan posible mahitabo.

I feel pressured! Unsa kuno? Iningles man to. Bitaw nabati na nako ang pressure kay pila na lang ka adlaw Christmas party na ug hangtud karon wala pa ko naka-post sa akong wish para sa pasko. Kinahanglan nga maka-post na ko sa among company forum para makita sa nakahulbot sa akong ngalan.

Sa pag-browse nako sa forum, nakita nako ang wishlist sa uban; flash drive, coffee maker, CD, bisan unsa na lang. Unsa may akong gusto? Wa gyod koy mahunahunaan.

Nakahinomdun lang ko sa "Pinaka" nga programa ni Pia Guanio sa QTV. Sumala pa, mao kuno kini ang pinakagasgas nga regalo sa pasko:

• mug/tumbler
• planner
• picture frame
• figurine
• soap
• fruitcake
• scented candle
• ballpen/pen
• towel
• calendar (desk/wall)

Kasagaran mao bitaw pod ang ipanghatag ug madawat sa pasko. Sa listahan ang akong nadawat, kalendaryo, tu-alya, ballpen, sabon, figurine, sabon, picture frame, ug mug. Wala pay mihatag nako ug fruitcake. Ang kiss ug christmas card wala gyod sa listahan sa? Nagpasabot nga dili gasgas ang kiss. (Bisan sige na lang. Ahem!)

Unsa man gyod akong gusto? Wala pa koy mahunahunaan.

Gugma lang ang akong gusto karong pasko. Kalisod!

Ambot lang!

Subscribe in a reader