Dili ni ikatingala nga daghan ang gusto magtrabaho o moserbisyo sa mass media o sa press. Unsaon nga daghan man ang benepisyo kung naa ka media.
Una ang gitawag nga glory of the byline. Sa usa ka journalist, dako na kaayo ug kahulugan kung makita ang imong ngalan ubos sa dakong estorya sa nasod. Kung ikaw magsisibya, dako kaayo nga kahulugan nga madungog sa tigpaminaw ang imong ngalan human sa imong taho (report). Ug mas mahimayaon ang bation sa usa ka magsisibya sa telebisyon nga makita siya samtang naghatod sa labing lab-as nga panghitabo sa palibot ug sa nasod.
Ikaduha, mao ang the first to know. Kung ikaw usa ka reporter, mas dali nimo masagap ang mga panghitabo sa palibot. Matod pa sa usa nako ka amigo, kini tungod kay ang reporter, adunay gitawag nga nose for the news. Usa ra ilang ilong baya. Ang buot ipasabot nga dali nila "masingo" ang "baho" sa mga panghitabo. Mao bitaw nga dili na gyod ikatingala nga una pang makaabot ang mga reporter sa lugar sa gihitabuan kay sa mga otoridad. Maulahi gyod daw na ang pulis pero dili hinoon sa tanang panghitabo.
Ikatulo mao nga gitan-aw ang media isip fourth estate tungod sa ilang dako ug lig-ong papel diha sa paghulma sa mga opinyon ug panglantaw sa mga katawhan ngadto sa mga isyu nga may labot ang lungsod ug lungsoranon. Adunay mas lawom nga hubad ang kasaysayan ngano gitawag ang media isip fourth estate. Apan kining hubaron sa kasamtangan nga sanga sa atong pang-gobyerno. Anaa ang gitawag nga Executive, Legislative, ug Judiary nga maoy naglangkob isip sanga sa gobyerno. Walay usa nga mas molabaw sa laing sanga. Ang media wala nay labot sa set-up apan ang media gi-konsedirar nga mao ang ikaupat nga sanga tungod sa mahinungdanong papel niini.
Gawas pa gyod niini, daghan pang mga butang nga mapahimuslan sa mga anaa sa media. Anaa ang respeto sa katawhan ug otoridad. Anaa ang kagawasan. Kitang tanan gawasnon sa pagkuha ug impormasyon ug pagsulti sa kaugalingong opinyon. Anaa ang paghatag ug mga pribilihiyo ug labaw sa tanan, anaa ang pagtoo nga sila ang nagsulti sa tinood ug sila ang labing angay nga toohan.
Ubos niining dakong gahum sa media o press nahipatik ang dakong RESPONSIBILIDAD.
Ug nagsugod ang tanan sa 5 w's (What, Where, When, Who, Why). Sa atong pinulungan, nagsugod ang tanan sa KUKANG; Kinsa, Unsa, Kanus-a, Asa, ug Ngano. Sa pagtaho sa panghitabo, unahon ba ang Kinsa o ang Unsa o hatagan ba ug gibug-aton ang Ngano? Ang tubag anaa sa responsableng magsisibya ug magsusulat.
Ang responsableng magsisibya ug magsusulat dili magtan-aw lamang sa nawong sa KUKANG tungod kay sila magtuki man sa lingtungay sa mga panghitabo.
Dili pa igo ang nakahibalo kita nga adunay nahitabo nga rebilyon sa Manila. Dili pa igo nga pun-on ta ang utok sa liboan ka impormasyon,. Mas importante nga tukion ug tugkaron ang ulo ug tiil sa maong impormasyon aron mas masabtan ang tinood nga lintunganay ug dili taphaw ang mahulma nga opinyon.
Ang mass media ug ang press ang motabang paggiya nato niini.
Ambot lang!
Visit also: Third Wave
Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader
*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), December 24 - 30, 2007 issue.
10 comments:
ang uban nga media personnel abusive ra sab kaayo sa ilang katungdanan. dili nila timbang timbangon kon sakto ba ang ilang gibuhat o dili. hangtod mo sangpot nalang sa pagkiha-ay.
an example to this is Gretchen Malalag's case, aggressive ra kaayo iyang gibuhat mapugsanon siya nga ni attacke kang Alvarez aron lang makuha-an ug reaksyon. Unya kuwang d-i ang mga impormasyon nga iyang gipangtaho.
some media personnel are trying hard, but i salute to alot of them who are very professional.
I admire Jessica Suho - grabe ka informative ang iyang i pang report.
naa gyoy nag-abuso sa ilang gahum isip naa sa mass media..sama pananglit sa imong giingon nga kaso ni Gretchen.. dinhi sa sugbo naa sab ang kaso ni ramil (his report was not objective). naa sab gani ang gitawag nga ac/dc.. mas makauulaw na.
i am not knowledgeable about ac/dc.
ang AC/DC - lahi na ug meaning sa Physics.. (i love you, Physics)
sa media, kanang AC/DC, mao kuno na ang:
-attack and collect (AC)
-defend and collect (DC)
naa kuno na sa Cebu..hehe.. paminaw sa DY.. dili na lang (confidential)
ah mao d-i na - attack and collect, defend and collect. nakaremember ko ug duha ka reporters sa una nga gi filan ug kaso kai mangayo tinuora ug kwarta sa mga politiko or businessmen nga kanunay nilang gi atake. mo hunong na sila kon mabayran na pero kon mahurot na ang kwarta balik nasab ug atake.
ug naa say reporter sa usa ka estasyon nga binayran daw sa kanhi mayor sa usa ka siyudad aron lang gyud pulos maayo ang iyang isulti about sa mayor.
ingun ani ka hugaw ang uban nga mga media personalities.
pareho sab na sa lain-laing tao. naa'y toy-ud, aduna sa'y balikog. dugay sab ko sa radyo ug daghan kaayong hambogero. mao kini ang mga kulang sa pamamatyag kang ilang guinikanan. mga walay batasang anak sa baksan nga dili kamao mupahimutang sa ilahang sarili. sa tanang hitabo, duna untay gitawag nga MEDIA BAY , kung hain didto lang press especially ug kritikal ang sitwasyon. dili gyod unta mag-alig-alig dayon, pero lagi maayo man sila magbagutbot ug hilabtan. ambot lang ug tama ba ang akong binisaya! sometimes naa na ko'y lapses... aguyaguy, tiguang na!
weng, mao nay giingon nga sa imong kalubian, naa gyoy puno-an sa lubi nga mamunga ug "buang". kung sa salida pa na (nga akong paborito) "Timimbang ka ngunit kulang". Bisan unsa nga propesyon naa gyod na. Sa press, naa sab na, pero mao lagi, kung unsa kadaghan ang nagbinuang mas daghan pa sab ang nagtinarong. Iapil na lang nato sila sa atong pag-ampo nga unta giyahan sila sa Kahitas-an aron dili mabutaan sa silaw sa salapi ug bulawan..
ambot lang!
Well i do not know if they do that for survival kai daghan man sab mga media people that are not highly compensated. of course dili na balido o igung rason aron sila mohimo sa ingun. because their actions are definitely not equal to a woman who is force to sell her body just to save a mother who is sick with cancer.
xixi maturan, salamat sa pagpaambit sa imong panahom basi sa imong kasinatian. tinood ang imong gisulti.. pero atong i-klaro ni ha nga sa radyo ug telebisyon (labi sa sa local stations) naa tay gitawag nga "blocktime". Ang timailhan nga sa blocktimer ang maong sibya mao ang gitawag nga disclaimer. basin maglibog ta ngano nga ang uban nga sibya puro na lang kaayuhan sa pulitiko, basin blocktime to. lahi gyod ang gitawag nga ac/dc.. pero maglibog man sab gud ang tigpaminaw usahay..
duany misugyot nga kinahanglan kuno adunay licensure exam ang mga magsisibya susama sa licensure exam sa mga engineers, doctor ug nurse, para kuno ma-professionalize ang media.. kinahanglan pa tingali kining tukion pag-ayo..
Delikado kon ang KUKANG mahimong BAKUKANG.
Post a Comment