Thursday, October 18, 2007

Manilenya in Mahayag

Nagmahay gyod ko nga wala ko mitan-aw sa New Yorker in Pasil, ang adaptation sa New Yorker in Tondo (one-act play by Marcelino Agana Jr.) nga gipasundayag dinhi sa Sugbo. Hinoon, dili ra man sab sa Sugbo dunay "New Yorker". Kami sab duna pero dili New Yorker kundili "Manilenya in Mahayag". Si Pangging C. ang "classic" nga Manilenya in Mahayag (Sta. Cruz).

Dili ikalimod nga daghan kanamo gikan sa among lungsod manglangyaw intawon aron manarbaho o dili ba magnegosyo sa laing lugar. Naay nanglangyaw sa Sugbo, tuay mamimpalad sa Manila, ang uban sab, nanginabuhi sa New York. Wala man miy silingan nga nga miadto ug New York, mao nga wala koy masugilon bahin sa New Yorker in Mahayag.

Human sa high school graduation, namimpalad dayon si Pangging sa Manila dili aron mag-artista kundli aron manarbaho. Paglabay sa duha ka tuig, sa dihang himatayon na ang buwan (Abril kadto), miuli si Pangging. Daghan kaayo siya'g dala, duha ka dako nga bag, kanang naay ligid ba; naay gibitbit nga plastic, naay usa ka lata nga biskwit.

Unang nakamatikod sa iyang kausaban ang akong ig-agaw nga nagtungha pa kaniadto sa elementarya. Gipangutana siya, "Hoy bata, saan ba dito ang bahay ni Dabid (David)?" Bisan nakuratan, gitudlo intawon ni Dodoy ang balay ni David sa silangang bahin, tunga-tunga sa basakan. Taym pa, nakalimot na diay siya?

Daghan kaayo siyang nalimtan human milabay ang duha ka tuig. Nakalimot siya sa ngalan sa mga silingan, sa mga kadula kaniadto. Nakalimot sab siya nga kaniadto motaak siya sa lapok; sa dihang bag-o pa siya miabot, "kadiri" daw. Aw, iyaha sab na, pero ang nakasakit kay iya pa gyong ipadungog sa mga pobre ug nagkalapok pa gyod nga mga nag-uma. Nakalimot gyod siya diin siya gikan. Maayo gyong bayhana mag-inartista!

Sama kang Kikay (sa NewYorker in Tondo) nga nahimong Francesca, daghan sab nalimtan si Pangging. Mas labi niyang nalimtan ang iyang sinultihan. Naunsa man oi, nga dili na man siya makamao magbinisaya. Ambot kaha sa ilang balay kung magtinagalog ba gyod siya, basta sa iyang pagsuroy-suroy sa baryo daghan gyod intawon naglisod kay lalim baya ka'g magsige'g tagalog ang iyang makahinagbo. Paglabay ug pila ka bulan, nawala naman ang "Bakit" ni Pangging. Naulian na siya. Karon, malipayon nang nanimuyo si Pangging uban kang Giovanni uban sa ilang anak. Ambot kung karon, makabalo na ba kaha siya mokaon ug nilung-ag nga saging nga ituslob sa ginamos.

Sa dihang gipangutana siya asa siya nagtrabaho sa Manila kaniadto, miingon siya. "Basta, naa gyod sa sentro sa Manila". "Asa man gyod?" "Sa Antipolo." Hala ka! Hehehe...

Lisod talikdan ang gigikanan. Dili man gyod tingali ta makalimot kung dis-a ta gikan. Naa tingali gamay nga kausaban sama sa tonada sa sinultihan pero imposible nga dili na gyod makamao o makasabot sa unang nakat-onang pinulungan.

Maayo gani sa Antipolo ra siya. Unsa na kaha kung sa Hawai siya? Aloha! Kung sa Mexico, mahimo siyang, Marimar!

Ako kaha no, kay moadto ra ko'g laing kalibutan, particularly, Jupiter. Unsa kaha inig-uli nako? Makaila pa kaha ko nga kaniadto, tawo ko?

Ambot lang!

Visit also: Third Wave
Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader
AddThis Social Bookmark Button

*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), October 22-28, 2007 issue.

3 comments:

weng said...

Many Filipinos experience assimilation because of the need to fit in America's or other places culture. They automatically have English or Tagalog as their first language, change the way they dress, and their mannerisms.

People sometimes assimilate because thats their only way to fit in and they forced themselves to forget their own culture or tried so hard to loose in touch with their roots. ila ba kaha gika uwaw kon diin sila gikan?. Instead of adapting sa culture sa lain na place people tend to assimilate and pretend to forget their own culture.

Some friends told me that Filipinos in US who will not assimilate will be subject to discrimination, prejudice and racism by foreigners and worst of all by their fellow Filipinos. Americanized Filipinos will try to avoid you as much as possible because you will only remind them of the image they don’t want to be associated with.

Utah Mommy said...

hahahaha kakuyaw gyud diay na ni pangging inyong silingan batang buutan di naman kamao manurya ug bisaya duha lang ka tuig ha??heheheh grabeha gud.Ako pag uli nako atong bakasyon atong february hangtud march kay stay man mi dinha sa pinas ug 3 weeks daghan muingun nako nga maayo daw kay kamao pako magbinisaya bwahahaha ka grabe naman sad tawn nang istoryaha woi.Dinha ko natawo ug nagdako ngano makalimtan man nako unless nalang tingali ug na amnesia kog di na maulian simbako lang pod tawn woi.Ako man sad dila gitubag batang buutan nga mausab lang tingali ko kung ma amerkana na akong dagway puti nako then blonde na akong buhok kanang natural ha wala gitina.unya kay akong color kay dark brown man gihapon unya akong buhok kay itom man samot na akong height kay perting mubua na wa gyud koy chance ani ma amerkana hahahaha mangatawa nalang tawn ang among silingan akong tubagon ana kay naa bayay uban nga makatunob ug laing nasod dili na gyud kamao mulingi sa gigikanan hehehe ang maigo ani akong giingun pasensya nalang ug mabukol hehehehe

MICHAEL MEDINA said...

bay batang buotan laag ko. Akong ibilin ning gisulti ni Albert Einstein, ""Weakness of attitude becomes weakness of character." Ang imong gisulat morag motakdo niini: "It is right to be contented with what we have, but never with what we are," gikan kini ni James Mackintosh.Ayo-ayo mo bay, puhon maka-adjust na mi dire ni nep, balik blogging na mi. sagunson among seminar, conferences ug meeting, ilabina ako, sigeng byahe...tapad chiks sa bus...ambot kaha!