Wednesday, December 19, 2007

Uso na ba ang Bislis?

Ilunod ang Bisayista dayon isagol ang Englisera. Hinay-hinaya sa pag-ukay hangtod mogawas ang Bislis. Mao kana ang potahe nga uso na karon. Dali, mangaon ta sa nilutong Bislis!

Ang Bislis usa ka "portmanteau" sa pulong nga "Bisaya" ug "English". Sama ra na sa gitawag nga "Taglish" (Tagalog + English). Sa Sociolinguistics gitawag kana nga "code-switching".

Du-awon ta ra god ang kalibutan sa Bislis.

English: What is your name?
Bisaya: Unsay imong ngalan?
Bislis: What diay ang imong name?


Nia pa (mga nadunggan):

Where na diay ka nagpuyo karon?
Asa man na nga place?
Asa ka nag-school?
Dili ko ka-understand, pwede mo-call na lang ka?


Ug nia pa gyod.

Mag-internet na sab ko.
Poor man gud among family mao nga can't afford mi ana.
Love baya gyod tika.
Promise ha, dili ko nimo pasagdan.

Kasagaran nato kining madungog sa mga pampublikong sakyanan, sa mga opisina, sa simbahan, ug labi na gyod sa mga tulunghaan. Matod pa ni

Dili na gyod nato ikalimod nga daghan na gyod kaayo ang mga Bislis. Kasagaran kanila anaa sa mga dagkong tulunghaan diin uso sab kaayo ang paggamit sa pulong nga English. Matod pa ni Candido Wenceslao [blog],
Sa pagkatinuod lang, ang kusog mosultig “Bislis” (Binisaya sagol Iningles) ang mga estudyante ra baya ug mga petiburgis." Iya kining gisuwat sa iyang lindog nga, "Mamatay ang Binisaya? Pag-sure Mo Uy! [1]


Gihisgutan sab ni Sir Wenceslao ang bahin sa kabalaka sa mga Bisayista, ilabi na kadtong atua sa mga unibersidad, nga mamatay na unya ang pinulungang Bisaya kung magpadayon mga modaghan ang mga Bislis. Matod man god kuno sa usa ka Bisayista, "ang Binisaya dili kuno angay nga sagulan og Iningles kun kita mag-estorya."

Apan unsaon man ni nga buhi man ang pinulungan Bisaya ug miligid man sab kini uban sa pagdagan sa panahon. Niay usa ka pananglitan, ang pagpanguyab sa ulitawo kaniadto ug karon.

Kaniadto:
Pupu-on ko ang mga bituon sa langit aron ipurong-purong kanimo Day! Buhaton ko ang tanan tungod ug alang sa gugma ko kanimo. Inday, dawata na intawon ang akong gugma!

Karon:
Tinuod gyod ning akong feeling. I love you.

Kita kaayo ang kalainan sa. Bisan mag-survey pa ang Social Weather Station ug Pulse Asia, siguradong talagsa na lang ang manguyab nga lunlun Binisaya. Ikaw Ma'am Tikya, ganahan ka maminaw nga maguyab ko nga mag-Binisaya ug "never" gyod nga sagulan ug Inengles?

Niay indot nga mensahe si Sir Wenceslao sa mao gihapong sinulat.

Kun ang mga estudyante ug mga petiburgis maanad pagsulti og “Bislis” wa na tay mahimo ana. Kun maka-impluwensya sila sa ubang tawo unya masabwag ang ilang pamaagi sa pagsulti, aw angayan lang dawaton na nato. Kitang mga magsusulat sa Binisaya makapahaom ra man tingali ta. Ang importante nga magkasinabtanay gihapon ta bisan ang pinulongan dili na parehas sa karaang Binisaya.

Tinood, uyon ko sa iyang gisulti. Apan sa pangutana nga, mamatay na ba ang Binisaya sa pag-abot sa Bislis, usa ra ang akong tubag: DILI.

Ambot lang!

Visit also: Third Wave
Contact me: Send Mail
Subscribe in a reader
AddThis Social Bookmark Button

*Napatik sa Panguil Bay Monitor (Ozamiz City), December 17 - 23, 2007 issue.

9 comments:

weng said...

sakto ka, dili jud mawala ang binisaya nga pinulungan.
daghan man gud ug syllables ang mga cebuano words mao nga ang pinulungang englis nalang ang gamiton

parehas gud na sa rosaryo, kon binisay-on mo abot ug 30 minutos pero kon eninglish nga rosary 20 minutes ra.

ug sa mppadayag ug gugma aron makabulhot ang bislis nalang kai kon lonlon binisaya basin sa di pa siya ka litok sa pulong nga buot niya ipaabot makuyapan na siya. cge lang ug bislis basta dili lang dretso colon.

JGG said...

weng, mao nay nakanindot kay dili lang ta magkasinabtanay, malingaw pa gyod ta samtang maggamit sa atong pinulungan..

Anonymous said...

Dia pay usa ka example sa Bislis:

Maestra: Juan, use "dog" in a sentence.

Juan: Mama dog Papa.

Anonymous said...

di gyod kalikayan ang bislis kay nia ta sa bag-ong panahon nga dali ra ipadala ang inpormasyon. Mao na kini ang trend. Nia pay txt language nga gadaginot sa espasyo sa tangkilpono (cellphone).

JGG said...

hahhah.. salamat frederick! btw, unsay link sa imong blog?

titov, mao! ensakto..ang importante magkasinabot. magkatawa man gyod ko ining text ba:

eat na u?
wer na u?
hir na me..

ambot lang!

Nancy Janiola said...

maulaw man sad ta mag iningles diring dapita...cge..bisayaon na lang nko ni...

bitaw, sakto gyud na imo/inyong obserbasyon..usa sad ning celpon nga maoy naka-ingon.taas man gud espilingon ang bisya nga pinulungan kumpara sa iningles...

cge na lang..mao na man gyud tingali na ang matuod karong mga panahuna.hinaot lang nga pinulungan lang ang mausab ug dili ang kinaiya . lingaw man sad hinuon paminawon usahay.

maayong bunta na lang nato diri.....

paul h roquia said...

naa jud koy di malimtan nga bislis guikan pa sa dekada60, kaniadtong tua pa mi sa musuan, bukidnon ; kini binuang lang kang akong bestfriend nga si minerva ortega...

'i told you na bitaw not to eat guava but you insisted man gayud, da gi-stomach ache ka lagi!'

hangtud karon, kataw-onon gihapon kog akong mahinumduman...

JGG said...

nancy, salamat diay kaayo nga nagbinisaya ka.. hehehe

rAzAzO' kataw-anan sab na oi! heehhe.. tsk.. laag na lang ta sa musuan peak!

Anonymous said...

bay buotan...wala pa koy blog. naa koy plano nga maghimo og blog nga gitawag og "batang tapulan" pero wa pa naku masogdi kay gitapulan pa ko.